مقدمه:
در نوشتار 2 واكسن فايزر به‌عنوان مثالي از يك نوآوري راديكال معرفي شد و در اين نوشتار مثالي آموزنده از نوعِ انباشتي نوآوري بحث مي‌گردد: توليد از شيل‌هاي گازي (مخازن بسيار متراكم) در آمريكا.
نوآوري يعني دولت آمريكا 148 ميليون دلار براي تجاري‌سازي فناوري شكاف هيدروليكي (ايجاد شكاف در سنگ مخزن با فشار بالاي آب) جهت توليد از شيل‌هاي گازي در سال‌هاي 1976 تا 1992 سرمايه‌گذاري كرد و اقتصادي‌شدن توليد از اين مخازن نامتعارف (Unconventional) باعث شد 705 ميليون دلار سود به سمت صنعت آمريكا سرريز شود؛ نزديك به 5 برابر خلق ارزش افزوده. در اين نوشتار، دو مقطع تاريخي مرتبط با موضوع را به‌طور مختصر مرور مي‌نماييم:
بازه‌ي سال‌هاي 1970 تا 2000: توسعه‌ي فناوري در آمريكا
ابتدا پروژه‌ي شيل‌هاي گازي شرقي (Eastern Gas Shales Project) با يارانه‌ي پژوهشي دولت فدرال آغاز به كار كرد. در ادامه ايالت‌هاي غربي در نيومكزيكو و كولورادو نيز پروژه‌ي پژوهشي مشابهي را دنبال نمودند. سپس، آزمايشگاه‌هاي ملّي سنديا (Sandia) و لوس‌آلاموس (Los Alamos) يك مشاركت فناورانه را درخصوص توسعه‌ي تجهيزات اكتشافي مورد نياز آغاز كردند كه در آن شركتي به‌نام ميشل انرژي (Mitchell Energy) حضور فعال داشت. در دهه‌هاي 80 و 90 ميلادي، ميدان بارنت (Barnett) در شمال تگزاس در اختيار شركت مذكور قرار داشت و محل انجام آزمايش‌هاي ميداني بود تا اينكه بلاخره فناوري شكاف هيدروليكي به شكوفايي و بلوغ رسيد. در كنار تلاش‌هاي اشاره‌شده، حمايت‌هاي دولتي نيز بسيار تاثيرگذار بود. در اين سه دهه، دپارتمان انرژي آمريكا به بيشتر پروژه‌هاي تحقيقاتي توليد از شيل‌هاي گازي يارانه‌ي پژوهشي اعطا نمود. كنگره نيز ده ميليارد دلار معافيت مالياتي براي توسعه‌ي اين مخازن نامتعارف در بازه‌ي سال‌هاي 1980 تا 2002 درنظر گرفت.
از 2000 تا اكنون: انتشار فناوري در كشورهاي ديگر
از سال‌هاي آغازين قرن 21 كه آمريكا به‌سرعت در حال توليد از مخازن شيلي خود بود، كشورهاي ديگر متوجه فناوري شكاف هيدروليكي شدند. اما فناوري در مقياس تجاري به‌حدي پيچيده بود كه كشورها مستقيماً نمي‌توانستند آن را بومي‌سازي نمايند و به همين دليل به همكاري‌هاي بين‌المللي روي آوردند. شركت‌هاي شورون (Chevron)، كوادريلا (Cuadrilla) همراه با شركت‌هاي لهستاني شروع به اكتشاف شيل‌هاي لهستان نمودند. شركت‌هاي شل (Shell)، توتال (Total) و اكسون موبيل (Exxon Mobil) در ميادين آرژانتين سرمايه‌گذاري كردند. شركت توتال موفق شد به اكتشاف در مخازن گازي شيل در انگليس پرداخت. در سال 2012، شل در شيل‌هاي آفريقاي جنوبي سرمايه‌گذاري كرد. چيني‌ها شروع به خريد سهام شركت‌هاي آمريكايي فعال در فناوري شكاف هيدروليكي (مثلاً 5/2 ميليارد دلار از سهام شركت دوون Devon) نمودند. آمريكا و هند در سال 2014 اقدام به مشاركت در توسعه‌ي مخازن شيلي هند نمودند و بعد آن قرارداد توسعه‌ي مخازن شيلي اوكراين با شركت‌هاي شل و شورون امضا شد.
نتيجه‌ي سرمايه‌گذاري‌ها:
با اتكا به تجاري‌سازي شكاف هيدروليكي، توليد گاز از شيل‌ها در آمريكا از 3/0 تريليون فوت مكعب در سال 2000 به 6/9 تريليون فوت مكعب در سال 2012 و سپس به 23 تريليون فوت مكعب در سال 2020 رسيد، درحالي‌كه مشاركت‌هاي فناورانه‌ي فراوان در ساير نقاط جهان، تنها در برخي كشورها مانند چين و آرژانتين به صرفه‌ي اقتصادي رسيد.
درس‌هاي كلّي:
پتانسيل بالاي نوآوري در ايجاد تحول در صنعت و اقتصاد، زمان‌بر بودن فرآيند نوآوري، لزوم حمايت‌هاي دولتي در به‌ثمرنشستن سياست‌هاي نوآورانه، اهميت تشكيل كنسرسيوم‌هاي داخلي و بين‌المللي، ريسك بالاي نوآوري.
